Việc sử dụng van an toàn là một trong những biện pháp quan trọng để đảm bảo an toàn và bảo vệ thiết bị. Để đảm bảo tính an toàn và hiệu quả của van, quy trình kiểm định van an toàn là một hoạt động cần thiết và được đánh giá cao trong suốt quá trình sử dụng. Cùng An toàn Miền Nam tìm hiểu về việc kiểm định này nhé!
1. Kiểm định van an toàn là gì?
Kiểm định van an toàn hay còn được gọi là kiểm định hệ thống van an toàn là toàn bộ quá trình kiểm tra, đánh giá và kết luận tình trạng kỹ thuật của thiết bị van an toàn dựa trên các quy chuẩn, tiêu chuẩn của nhà nước. Đây là hoạt động kiểm định bắt buộc đối với các doanh nghiệp, xưởng sản xuất khi các thiết bị làm việc có mặt của bộ phận này.
Việc kiểm định van an toàn là một yếu tố quan trọng trong việc bảo trì và quản lý hệ thống đường ống và các thiết bị công nghiệp. Nó giúp đảm bảo rằng van vẫn đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn và có thể hoạt động một cách hiệu quả.
2. Các loại van an toàn
Để hiểu hơn về kiểm định van an toàn, chúng ta cần hiểu được một vài cơ thông tin cơ bản về van an toàn. Có 2 loại van an toàn phổ biến là van trực tiếp và van gián tiếp.
2.1. Van an toàn trực tiếp
Là loại van được lắp đặt trực tiếp trên cổ chai, để bảo vệ chai khỏi các áp suất quá cao bên trong chai. Van này được kết nối trực tiếp với cổ chai và được kích hoạt bởi áp suất bên trong chai.
Có 3 loại van an toàn trực tiếp phổ biến là:
- Van cổng là loại van dạng đĩa có thể di chuyển để mở hoặc đóng dòng chảy. Được sử dụng phổ biến trong các hệ thống ống dẫn chịu áp lực cao.
- Van bi có một bóng cầu nằm trong thân van và quay trên trục vuông góc với chiều dòng chảy. Van bi thường được ứng dụng trong tắt mở nhanh.
- Van một chiều được thiết kế để chỉ cho dòng chảy đi theo một hướng duy nhất và ngăn chặn dòng chảy ngược lại, được sử dụng trong các hệ thống xả nước, xả khí, hay trong các bơm.
2.2. Van an toàn gián tiếp
Là loại van được lắp đặt trên các thiết bị khác, chẳng hạn như bình chứa hoặc đường ống, để bảo vệ chai khỏi các áp suất quá cao trong hệ thống. Loại van này được kích hoạt bởi áp suất bên trong hệ thống và được thiết kế để giảm áp suất và giữ cho áp suất giữa trong hệ thống ổn định.
Có 3 loại van an toàn gián tiếp cũng khá phổ biến:
- Van bướm có đĩa bằng kim loại được gắn trên trục và xoay quanh trục đó để điều khiển dòng chảy. Van bướm thường được sử dụng trong các hệ thống lọc và xử lý nước.
- Van màng dùng màng đàn hồi để điều khiển dòng chảy, sử dụng trong các ứng dụng y tế, thực phẩm và dược phẩm.
- Van khí nén sử dụng khí nén để điều khiển dòng chảy, ứng dụng trong các hệ thống công nghiệp tự động hóa.
3. Vì sao cần kiểm định van an toàn?
Kiểm định van an toàn là quá trình xác định tính đúng đắn và đáp ứng được yêu cầu an toàn của van. Việc kiểm định đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm an toàn cho hệ thống và các thiết bị liên quan.
Một số lý do vì sao cần kiểm định van an toàn mà có thể bạn chưa biết như:
- Đảm bảo an toàn cho hệ thống
Kiểm định van an toàn sẽ giúp đảm bảo rằng van hoạt động đúng cách và có thể giảm áp suất đáng kể trong trường hợp áp suất quá cao, từ đó giúp bảo vệ hệ thống và người sử dụng.
- Đáp ứng yêu cầu luật pháp
Các tiêu chuẩn an toàn được đưa ra bởi các cơ quan quản lý và luật pháp yêu cầu các thiết bị như van an toàn phải được kiểm định định kỳ để đảm bảo an toàn cho công nhân và môi trường.
- Bảo trì thiết bị
Kiểm định van an toàn giúp phát hiện các lỗi hoặc hư hỏng trên van và đưa ra các biện pháp khắc phục để duy trì và bảo trì hoạt động của thiết bị.
- Tiết kiệm chi phí
Việc kiểm định an toàn định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề về an toàn và tránh được những sự cố đáng tiếc có thể xảy ra. Việc thực hiện kiểm định sẽ giúp tiết kiệm chi phí bảo dưỡng và sửa chữa hệ thống.
Vì vậy, kiểm định van an toàn là một quá trình quan trọng để đảm bảo an toàn cho hệ thống và người sử dụng.
4. Tiêu chuẩn kiểm định van an toàn
Các quy chẩn, tiêu chuẩn kiểm định van an toàn là các quy định về các yêu cầu kỹ thuật, phương pháp thử nghiệm và đánh giá kết quả kiểm định của van an toàn để đảm bảo an toàn cho thiết bị áp lực và người lao động.
Một số quy chẩn, tiêu chuẩn về kiểm định van an toàn thường được áp dụng là:
- TCVN 7915-1:2009 (EN ISO 4126-1:2004): Thiết bị an toàn chống quá áp;
- Các tiêu chuẩn (TCVN), quy chuẩn về nồi hơi và thiết bị áp lực đang được áp dụng;
- API 527: Seat tightness of pressure relief valves;
- API RP 576 Inspection of Pressure Relief Devices;
- API RP 520 Parts I & II: Sizing, Selection, and Installation of Pressure Relief Devices;
- ASME Section IV: Heating Boilers;
- ASME Section VIII, Div. 1: Pressure Vessels;
- ASME Section XII: Transport Tanks;
- ASME B31.1: Power Piping;
- ASME B31.3: Process Piping.
5. Quy trình test van an toàn
Để đảm bảo chức năng và hiệu suất của van an toàn, cần thực hiện quy trình kiểm định van. Quy trình này bào gồm 4 bước chính sau:
5.1. Đánh giá trực quan
Đầu tiên, kiểm tra van bằng mắt thường để đánh giá tổng quan về tình trạng của van.
Xem xét các dấu hiệu của việc sử dụng lâu dài như mòn hoặc ăn mòn, vết nứt hoặc gỉ sét, bất thường trong hoạt động hoặc lắc lư khi van đóng hoặc mở. Đánh giá trực quan sẽ giúp xác định liệu van có cần phải thay thế hay không.
5.2. Kiểm tra thông số kỹ thuật
Kiểm tra thông số kỹ thuật của van an toàn để đảm bảo rằng van đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn an toàn và các yêu cầu đặc biệt của hệ thống.
Các thông số kỹ thuật cần kiểm tra bao gồm:
- Áp suất làm việc
- Áp suất bùng nổ
- Độ chính xác
- Kích thước và vật liệu.
- Canh chỉnh, thử nghiệm van an toàn
Sử dụng một bộ kiểm tra van chuyên dụng để kiểm tra và hiệu chỉnh van an toàn. Kiểm tra các phụ kiện kèm theo như vòi phun hoặc đồng hồ áp suất để đảm bảo chúng hoạt động tốt và đáp ứng yêu cầu của hệ thống. Kiểm tra xem van đóng/ mở chính xác và có mất mát áp suất nào không.
5.3. Thử kín van an toàn
Thử kín van bằng cách sử dụng khí nén hoặc chất lỏng để kiểm tra xem van có chặn chắn dòng chảy hoàn toàn không và có có phát hiện rò rỉ hay không. Kiểm tra này đặc biệt quan trọng để đảm bảo van đóng chặt và không gây ra bất kỳ rủi ro an toàn nào.
Sau khi hoàn thành các bước kiểm tra, nếu van an toàn không đáp ứng được các yêu cầu an toàn hoặc không hoạt động đúng cách, nó cần được sửa chữa hoặc thay thế. Nếu van an toàn đạt tiêu chuẩn an toàn và hoạt động tốt, nó có thể được chấp nhận và tiếp tục sử dụng.
6. Thời hạn kiểm định van an toàn
Thời hạn kiểm định van an toàn thường được quy định theo các quy định của nhà sản xuất, tiêu chuẩn an toàn và pháp luật liên quan. Thông thường, thời hạn kiểm định van an toàn sẽ phụ thuộc vào loại van, điều kiện sử dụng và yêu cầu an toàn của hệ thống.
Thời hạn kiểm định van an toàn là như sau:
- Van an toàn cần thực hiện kiểm định lần đầu vào trước khi đưa vào sử dụng.
- Đối với việc kiểm định van an toàn định kỳ, thời gian kiểm định thường là 01 năm/1 lần hoặc 02 năm/1 lần tùy theo loại van và thiết bị áp lực.
- Kiểm định van an toàn bất thường: nếu xảy ra các tình huống bất thường như sự cố vận hành, bị va chạm mạnh, hư hỏng hoặc sửa chữa, thì thời hạn kiểm định van an toàn có thể bị rút ngắn hoặc cần kiểm định lại trước thời hạn.
Tuy nhiên, thời hạn kiểm định của van an toàn cần phải được xác định và thực hiện theo các quy định của các tiêu chuẩn an toàn và pháp luật.
Nếu van an toàn vượt quá thời hạn kiểm định hoặc không đáp ứng được các yêu cầu an toàn, nó cần phải được thay thế hoặc sửa chữa để đảm bảo an toàn cho hệ thống.
